Βασισμένο στο βιβλίο του Marshall Rosenberg

«Nonviolent Communication»

Πόσες φορές έχεις νιώσει ότι ο τρόπος που επικοινωνείς με τους άλλους δεν οδηγεί στη σύνδεση, αλλά σε απόσταση;

Πόσες φορές έχεις μιλήσει "καλά", "σωστά", ευγενικά, και παρ' όλα αυτά ο άλλος ένιωσε αμυντικός, απομακρύνθηκε ή πληγώθηκε;

Η αλήθεια είναι πως η επικοινωνία δεν είναι μόνο θέμα λέξεων.

Είναι θέμα πρόθεσης.

Και η πρόθεση είτε φέρνει σύνδεση… είτε φέρνει πόλεμο.

Ο Marshall Rosenberg, μέσα από το βιβλίο του «Nonviolent Communication – Μη Βίαιη Επικοινωνία», μας προσφέρει ένα μονοπάτι επικοινωνίας που δεν κατακρίνει, δεν ελέγχει, δεν απαιτεί.

Αλλά ακούει, κατανοεί, και ζητάει με σεβασμό και αγάπη.

Τι είναι η Μη Βίαιη Επικοινωνία;

Μη Βίαιη δεν σημαίνει απλώς "να μη φωνάζουμε".

Σημαίνει να σταματήσουμε να πληγώνουμε ο ένας τον άλλον με επικρίσεις, ενοχές, απαιτήσεις και ερμηνείες.

Σύμφωνα με τον Rosenberg, κάθε φορά που:

• λες «με απογοήτευσες»

• σκέφτεσαι «πάλι το έκανε επίτηδες»

• λες «αν μ’ αγαπούσες, θα…»

…έχεις ήδη φύγει από την καρδιά σου και μπήκες στο μοτίβο της βίας – της επικοινωνίας που απομακρύνει.

Η Μη Βίαιη Επικοινωνία (ή αλλιώς NVC – Nonviolent Communication) μας καλεί να επιστρέψουμε στην επαφή με τις ανάγκες μας, και να τις εκφράσουμε με τρόπο που ο άλλος μπορεί να ακούσει χωρίς να νιώσει επίθεση.

Τα 4 Βήματα της Μη Βίαιης Επικοινωνίας 

Ο Rosenberg διδάσκει ένα απλό αλλά βαθύ μοντέλο επικοινωνίας που βασίζεται σε τέσσερα στάδια. 

Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά πώς μπορείς να εφαρμόσεις καθένα από αυτά — με παραδείγματα και μικρές εσωτερικές μετατοπίσεις:

1. Παρατήρηση χωρίς ερμηνείες

Τι συνέβη;

Χωρίς να προσθέσουμε δικές μας ερμηνείες, χωρίς να «ντύσουμε» αυτό που είδαμε με συναισθηματικό βάρος.

Ο στόχος εδώ είναι να μιλήσουμε για το γεγονός — όχι για τη γνώμη μας για το γεγονός.

Παράδειγμα:

«Πάλι ήσουν αδιάφορος όταν μιλούσα» → είναι ερμηνεία.

«Όταν μιλούσα και κοίταζες το κινητό σου για 5 λεπτά...» → είναι παρατήρηση.

Γιατί έχει σημασία: Όταν ξεκινάς μια πρόταση με κρίση, ο άλλος μπαίνει σε άμυνα. Όταν ξεκινάς με γεγονός, μπορεί να σε ακούσει.

2. Σύνδεση με το Συναίσθημα

Τι ένιωσα όταν έγινε αυτό;

Ποιο είναι το αληθινό συναίσθημα πίσω από την ένταση; 

Ποια λέξη το περιγράφει με ακρίβεια — όχι γενικά, όχι θολά.

Παράδειγμα:

«Ένιωσα λύπη, γιατί ένιωσα ότι δεν υπήρχε χώρος για μένα εκείνη τη στιγμή»

«Ήσουν εκνευριστικός» → αυτό είναι κατηγορία, όχι συναίσθημα.

Επίσης, μην ξεχνάς ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματά μας.

Είσαι συναισθηματικά ώριμος/η;

Προσωπική πρακτική: Πριν μιλήσεις, κάνε μια μικρή παύση και αναρωτήσου:

“Τι νιώθω ακριβώς αυτή τη στιγμή;”

(όχι τι σκέφτομαι, τι νιώθω)

Βοηθητικές λέξεις: λύπη, θυμός, απογοήτευση, μοναξιά, φόβος, τρυφερότητα, χαρά, αμηχανία.

3. Επαφή με τις Ανάγκες

Ποια ανάγκη μου βρίσκεται πίσω από αυτό το συναίσθημα;

Το πιο σημαντικό σημείο του μοντέλου.

Τα συναισθήματα είναι μηνύματα.

Δεν μας δείχνουν ποιος φταίει – μας δείχνουν ποια ανάγκη δεν ικανοποιείται.

Παράδειγμα:

«Ένιωσα θυμό, γιατί έχω ανάγκη να με σέβονται όταν εκφράζομαι.»

«Ένιωσα λύπη, γιατί έχω ανάγκη να νιώθω σημαντική.»

Πώς να το εφαρμόσεις:

Αντί να ρωτάς: «Ποιος φταίει;»

…δοκίμασε να ρωτήσεις:

«Τι μου λείπει αυτή τη στιγμή; Ποια ανάγκη μου δεν καλύπτεται;»

Παραδείγματα βασικών ανθρώπινων αναγκών:

• Επικοινωνία

• Σεβασμός

• Ασφάλεια

• Επαφή

• Αυθεντικότητα

• Ξεκούραση

• Ελευθερία

• Σημαντικότητα

• Αγάπη

4. Αίτημα – όχι απαίτηση

Τι χρειάζομαι από τον άλλον;

Μπορώ να το ζητήσω με σαφήνεια, με σεβασμό, χωρίς χειρισμό ή προσδοκία ότι "οφείλει" να το κάνει;

Παράδειγμα:

«Θα ήθελες, όταν μιλάμε, ν’ αφήνεις για λίγο το κινητό σου στην άκρη;»

«Θα μπορούσες να μου δώσεις λίγο χρόνο να σου εξηγήσω;»

Το κλειδί εδώ είναι η πρόθεση:

Ζητάω κάτι, όχι για να ελέγξω ή ν’ αλλάξω τον άλλον, αλλά για να του δείξω τι με βοηθά να παραμείνω σε σύνδεση.

Είναι σαφές (όχι γενικό).

Είναι εφικτό.

Είναι αίτημα, όχι χειραγώγηση.

Όχι: «Δεν με αγαπάς αν δεν το κάνεις»

Ναι: «Θα ήθελα αυτό, γιατί με βοηθά να νιώθω ασφάλεια»

Έτσι ολοκληρώνονται περιληπτικά τα 4 βήματα της Μη Βίαιης Επικοινωνίας — όχι ως σχήμα λόγου, αλλά ως πρόσκληση για να είμαστε αυθεντικοί χωρίς να πληγώνουμε.

Αυθεντικότητα, όχι παρορμητικότητα

Η επανάσταση της ευαλωτότητας

Αυτό το μοντέλο δεν είναι απλώς μια τεχνική. Είναι τρόπος ύπαρξης.

Μας καλεί να γίνουμε ευάλωτοι αντί για κατηγορηματικοί, να δείξουμε τι συμβαίνει μέσα μας χωρίς να ρίχνουμε το φταίξιμο στον άλλον.

Και όταν το κάνουμε αυτό — με αλήθεια, σαφήνεια και αγάπη — ο άλλος μπορεί να μας δει.

Όχι ως έναν αντίπαλο. Αλλά ως έναν άνθρωπο με ανάγκες, όπως κι εκείνος.

«Κάτω από κάθε επίθεση, υπάρχει μια κραυγή: σε παρακαλώ, δες με… άκουσε με… νοιάξου.»

— Marshall Rosenberg

Η καθημερινή πρακτική

Η Μη Βίαιη Επικοινωνία δεν είναι κάτι που μαθαίνεις και τελειώνει.

Είναι μια επιλογή ζωής.

Και χρειάζεται εξάσκηση.

Μπορείς να ξεκινήσεις σήμερα με απλά βήματα:

• Όταν νιώσεις ένταση, ρώτα τον εαυτό σου:

“Ποια ανάγκη μου δεν ικανοποιείται αυτή τη στιγμή;”

• Όταν ακούσεις κάτι δύσκολο από τον άλλον, αναρωτήσου:

“Ποια ανάγκη του/της προσπαθεί να εκφραστεί – όσο άγαρμπα κι αν το λέει;”

• Μίλα όχι για το τι φταίει, αλλά για το τι νιώθεις και τι χρειάζεσαι.

Η Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι γλώσσα συμφιλίωσης.

Σε μια εποχή όπου όλοι μιλάνε, αλλά λίγοι ακούν…

όπου όλοι προσπαθούν να επιβάλουν, αλλά λίγοι συνδέονται…

…η Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι μια επανάσταση που ξεκινά από μέσα μας.

Όταν σταματάς να λες «με πληγώνεις» και αρχίζεις να λες «πονάω γιατί έχω ανάγκη για τρυφερότητα» – τότε κάτι αλλάζει.

Και ίσως, εκείνη τη στιγμή, ο άλλος σε δει αληθινά για πρώτη φορά.

Γιατί αξίζει να το διαβάσεις

Το βιβλίο Μη Βίαιη Επικοινωνία (Nonviolent Communication) δεν είναι απλώς ένα βιβλίο. 

Είναι ένα εργαλείο θεραπείας, βελτίωσης σχέσεων (πρώτα με τον εαυτό μας), και συνειδητότητας.

Αν δουλεύεις με ανθρώπους, αν έχεις παιδιά, αν βρίσκεσαι σε σχέση, αν είσαι θεραπευτής/coach, ή αν απλώς θέλεις να μάθεις να εκφράζεσαι χωρίς να πληγώνεις και να συνδέεσαι χωρίς να θυσιάζεσαι — είναι ένα βιβλίο που αξίζει να το έχεις στο κομοδίνο σου.

Σημείωση - Το βιβλίο αυτή τη στιγμή είναι εξαντλημένο στα γνωστά βιβλιοπωλεία, αλλά μπορείς να το βρεις σε άλλες ηλεκτρονικές πλατφόρμες ή σε μεγάλα βιβλιοπωλεία που διαθέτουν ηλεκτρονικό κατάλογο. Εναλλακτικά, μπορείς να αναζητήσεις και ψηφιακή έκδοση (ebook) ή να το δανειστείς από κάποια δημόσια ή ιδιωτική βιβλιοθήκη (Εγώ το έχω σε αγγλικό pdf).

Με αγάπη,

Μαρία

Disclaimer: Οι πληροφορίες που παρέχονται παραπάνω, προορίζονται αποκλειστικά για ενημερωτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς και δεν υποκαθιστούν συμβουλές, διάγνωση ή θεραπεία σχετικά με ιατρικές ή ψυχικές παθήσεις. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτόν τον ιστότοπο ή οποιοδήποτε σχετικό περιεχόμενο δεν πρέπει να λαμβάνονται ως ιατρική ή ψυχιατρική συμβουλή. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν λάβετε οποιεσδήποτε αποφάσεις που σχετίζονται με τη σωματική ή ψυχική σας υγεία.