Από την Εξιδανίκευση στην Αλήθεια

Υπάρχουν άνθρωποι που μόλις τους γνωρίσεις, νιώθεις ότι κάτι μέσα σου ηρεμεί.

Σε κοιτάζουν με τρόπο που σου θυμίζει κάτι παλιό και τρυφερό, σαν να σε αναγνωρίζουν. 

Μπορεί να είναι ένας έρωτας. 

Ή ένας δάσκαλος. 

Κάποιος που σου μεταδίδει γνώση, φως, γαλήνη. Κάποιος που σε κάνει να νιώθεις λίγο πιο ασφαλής στον κόσμο.

Και μετά, κάτι γίνεται. 

Μια λέξη. 

Μια στάση. 

Μια συμπεριφορά που δεν κολλάει με την εικόνα που είχες φτιάξει. 

Και ξαφνικά, νιώθεις ότι η μαγεία χάθηκε. 

Νιώθεις προδομένος/η. Απογοήτευση. Και πονάει πολύ...

Πώς γίνεται κάποιος που μας ενέπνευσε τόσο, να μας πληγώσει;

Και πιο βαθιά ακόμα 

γιατί συνεχίζουμε να πέφτουμε στην ίδια παγίδα — να εξιδανικεύουμε, να ελπίζουμε, και μετά να καταρρέουμε;

 Και τι συμβαίνει όταν εκείνοι αποδειχθούν απλώς... άνθρωποι;

 Αυτό το άρθρο δεν γράφεται με υψωμένο δάχτυλο, αλλά με καρδιά που πήρε μαθήματα μέσα από πληγές. 

Μήπως αυτό που πονάει δεν είναι η αλήθεια του άλλου, αλλά η δική μας προσδοκία;

Από πού ξεκινά η εξιδανίκευση;

Η εξιδανίκευση είναι μια ψυχική άμυνα — συχνά ασυνείδητη. 

Δεν βλέπουμε τον άλλον όπως είναι, αλλά όπως χρειαζόμαστε να είναι.

Όταν είμαστε μικροί, βλέπουμε τους γονείς μας σαν θεούς. 

Μαθαίνουμε να ψάχνουμε "μεγάλους" που ξέρουν, που μας προστατεύουν, που έχουν τη δύναμη που δεν έχουμε εμείς ακόμα. 

Κι όσο πιο βαθιές είναι οι συναισθηματικές μας ελλείψεις, τόσο πιο έντονα μπορεί να προβάλλουμε στον άλλον ένα ρόλο: σωτήρα, φωτισμένου, ιδανικού συντρόφου, τέλειου δασκάλου.

Μόνο αργότερα αντιλαμβανόμαστε ότι οι γονείς ή οι φροντιστές μας ήταν ατελείς – κι αυτό μας πονάει. 

Η εξιδανίκευση που επαναλαμβάνεται σε ενήλικες σχέσεις είναι συχνά συνέχεια αυτής της παιδικής προσδοκίας: ότι κάποιος θα μας αγαπήσει τέλεια.

Χωρίς λάθη.

Ότι δεν θα νιώσουμε ποτέ ξανά απόρριψη. 

Η κουλτούρα μας (με τα παραμύθια, τις ρομαντικές ταινίες, τις ιδεατές φιγούρες) τρέφει κι αυτή το φαινόμενο: μας ενθαρρύνει να βλέπουμε σχέσεις και δασκάλους ως λύσεις αντί για καθρέφτες.

Κι έτσι, όταν ένας άνθρωπος ξυπνά μέσα μας έμπνευση, αμέσως του φοράμε το πέπλο του "ιδανικού".

Που θα γεμίσει εκείνα τα αόρατα κενά που κουβαλάμε μέσα μας.

Στον έρωτα, αυτή η τάση παίρνει συχνά μορφή παραμυθιού. Πιστεύουμε ότι βρήκαμε “το άλλο μας μισό”.

Αγνοούμε τις κόκκινες σημαίες, δικαιολογούμε συμπεριφορές, ενθουσιαζόμαστε υπερβολικά.

Έπειτα, όταν ο άλλος δείξει την ανθρώπινή του φύση, πληγωνόμαστε βαθιά.

Νιώθουμε προδομένοι – όχι γιατί ο άλλος έκανε κάτι εξαιρετικά σκληρό, αλλά γιατί δεν ήταν αυτό που φανταστήκαμε. 

Δεν άντεξε τον ρόλο που του δώσαμε.

Μια κλασική ιστορία αγάπης… και εξιδανίκευσης

Η Λορι γνωρίζει έναν άντρα που φαίνεται «διαφορετικός»: ευγενικός, πνευματικός, δοτικός.

Τον κοιτά και βλέπει κάποιον που "επιτέλους θα την καταλάβει".

Του δίνει ρόλο θεραπευτή, πατέρα, ήρωα - χωρίς καν να το καταλάβει.

Όσο η εικόνα μένει άθικτη, όλα φαίνονται υπέροχα. Μέχρι που ο άλλος γίνεται ψυχρός, κουρασμένος, ή αποτραβηγμένος.

Η ματαίωση είναι τεράστια.

Όχι μόνο γιατί δεν είναι αυτός που φαντάστηκε - αλλά γιατί πίστεψε σε αυτόν με έναν τρόπο παιδικό, απόλυτο, σωτήριο.

Στην πνευματικότητα και τη θεραπεία

Το ίδιο όμως μπορεί να συμβεί και με τους δασκάλους μας, ειδικά όταν η σχέση μας με αυτούς έχει και πνευματικό ή θεραπευτικό χαρακτήρα.

Μπορεί να τους δούμε ως φορείς σοφίας, αυθεντίες, ή ακόμα και σαν φωτισμένες μορφές. Τους τοποθετούμε σε ένα εσωτερικό βάθρο – κι όταν δούμε τη σκιά τους, πέφτουμε απότομα.

Μια κλασική ιστορία μαθητείας

Μια γυναίκα ξεκινά μαθήματα με έναν πνευματικό δάσκαλο. Εκείνος γνωρίζει τη βαθιά γνώση, μιλά για ενέργεια, σοφία, αγάπη. Εκείνη νιώθει ότι επιτέλους βρήκε έναν άνθρωπο που βλέπει πέρα από την ύλη, έναν άνθρωπο που ίσως "ξέρει".

Τον εξιδανικεύει, χωρίς να το θέλει.

Όταν, λίγο αργότερα, τον βλέπει να είναι επικριτικός, ή να ασκεί εξουσία με τρόπο που την ενοχλεί, δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί. Πονάει, θυμώνει, και νιώθει προδομένη.

Αλλά στην ουσία, αυτό που ραγίζει δεν είναι ο δάσκαλος. 

Είναι η εικόνα.

Και μαζί με αυτή, μια ανάγκη: να υπάρξει κάποιος που να είναι "πάνω από ανθρώπινος".

Η ρομαντική εξιδανίκευση, τα παραμύθια, οι ταινίες, οι ελπίδες του πληγωμένου παιδιού μέσα μας, αλλά και τα συλλογικά αρχέτυπα που κουβαλάμε – όλα αυτά μας ωθούν στο να βλέπουμε “με φίλτρο”.

Οι πνευματικοί δάσκαλοι, ιδιαίτερα, συχνά τοποθετούνται σε ένα αρχέτυπο ρόλο σοφού, μυστικιστή ή θεραπευτή – κι αυτό από μόνο του δημιουργεί προσδοκίες που ξεπερνούν την ανθρώπινή τους φύση.

Ή σε μια πνευματική κοινότητα, ο μαθητής νιώθει ότι επιτέλους βρήκε τον δάσκαλο που μιλά στην ψυχή του. Μέχρι που κάποια στιγμή ο δάσκαλος τον μαλώνει, παραβλέπει μια ανάγκη του ή δείχνει αλαζονεία.

Εκεί σπάει η προβολή – και για πολλούς, η απογοήτευση είναι πιο έντονη απ’ ό,τι σε μια ερωτική σχέση. Γιατί επένδυσαν πίστη, καρδιά και εσωτερική αναζήτηση.

Κι όμως – εκεί αρχίζει το πραγματικό δώρο.

Η εξιδανίκευση έχει πάντα μια δεύτερη πράξη: την απογοήτευση. 

Γιατί όσο πιο ψηλά βάζεις κάποιον, τόσο πιο δυνατά θα πέσει – μέσα σου.

Η απογοήτευση είναι το τίμημα της εξιδανίκευσης – αλλά και η πύλη της ωρίμανσης. 

Το να καταρρεύσει μια ψευδαίσθηση πονάει, αλλά είναι και απελευθερωτικό.

Γιατί σιγά-σιγά, σταματάμε να ψάχνουμε σωτήρες και ξεκινάμε να εμπιστευόμαστε τη δική μας σοφία. Και τότε, το μονοπάτι – είτε της αγάπης, είτε της πνευματικής εξέλιξης – γίνεται πιο ήσυχο, πιο ειλικρινές, πιο.. δικό μας.

Ένα προσωπικό μάθημα

Κάποτε είχα έναν δάσκαλο που θαύμαζα βαθιά. Η σχέση μας ήταν στενή, και εγώ είχα ακουμπήσει πάνω του ελπίδα, εμπιστοσύνη, σεβασμό. Ήταν για μένα ο φορέας μιας διδασκαλίας που αγαπούσα με όλη μου την καρδιά.

Κι ύστερα ήρθε η απογοήτευση.

Ένα σχόλιο, μια συμπεριφορά, μια σειρά γεγονότων που μου έδειξαν έναν άλλον άνθρωπο — όχι "κακό", αλλά όχι και αυτό που νόμιζα.

Πληγώθηκα. Όχι μόνο από εκείνον, αλλά και από τον εαυτό μου:

• Πώς δεν το είδα;
• Πώς πίστεψα τόσο;
• Πώς του έδωσα τέτοια θέση μέσα μου;

Έκανα μήνες να μπορέσω να ξεχωρίσω τον άνθρωπο από τη διδασκαλία. 

Να πενθήσω την εικόνα, χωρίς να πετάξω τη σοφία. 

Ήταν ίσως η πιο βαθιά απομυθοποίηση της ζωής μου — και το πιο αναγκαίο πέρασμα προς την εσωτερική μου δύναμη.

Ο Δάσκαλος Μέσα Μας

Τι μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσουμε να εξιδανικεύουμε;

Η εξιδανίκευση είναι ύπουλη.

Στην αρχή, δεν φαίνεται ότι παραποιούμε την πραγματικότητα. Μας φαίνεται απλώς ότι βλέπουμε καθαρά.

Στην πραγματικότητα, όμως, βλέπουμε μέσα από τα δικά μας φίλτρα: τις ανάγκες, τα κενά, τις προσδοκίες μας.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν;

• Να παρατηρήσουμε την τάση μας να προβάλλουμε. Όταν κάποιος μάς εμπνέει, να θυμόμαστε: είναι δικός μας καθρέφτης, όχι σωτήρας.
• Ν' αφήνουμε χώρο στους άλλους να είναι και φωτεινοί και ατελείς. Να μη ζητάμε τελειότητα για να νιώσουμε ασφαλείς.
• Να θυμόμαστε ότι μπορούμε να μάθουμε από ανθρώπους που δεν είναι ιδανικοί. Και ότι η γνώση, η αγάπη, το φως δεν ανήκουν σε κανέναν. Κυκλοφορούν μέσα σε όλους μας.
• Να ερχόμαστε πίσω στον εαυτό μας. Αν κάποιος σε εμπνέει, δες: Τι αγγίζει μέσα σου; Τι ξυπνά; Πού μπορείς να καλλιεργήσεις αυτό το φως μέσα σου;

Έχεις περισσότερη δύναμη απ' ότι νομίζεις

Και τι κερδίζουμε όταν σταματήσουμε να εξιδανικεύουμε;

• Ελευθερία. 

Δεν είμαστε πια δεμένοι με την ανάγκη να βρούμε "τον έναν".

• Ρεαλισμό.

Οι σχέσεις μας γίνονται πιο ανθρώπινες, πιο αληθινές, πιο ισότιμες.

• Δύναμη.

Δεν δίνουμε πια σε κανέναν τον ρόλο του "κατόχου" της σοφίας ή της αξίας μας.

• Ωριμότητα.

Μπορούμε να δεχτούμε το φως και τις σκιές — και στους άλλους, και σε εμάς.

Η εξιδανίκευση είναι παιδί της ανάγκης. 

Η απομυθοποίηση, όμως, είναι παιδί της επίγνωσης. 

Και όσο κι αν πονάει όταν "πέφτει το πέπλο", αυτό που μένει μετά… είναι πιο αληθινό.

Και τελικά, δεν χρειάζεται να θαυμάζεις για να εκτιμάς.

Δεν χρειάζεται να εξιδανικεύεις για ν’ αγαπάς.

Και δεν χρειάζεται να πιστεύεις σε κάποιον σαν θεό για να επιτρέψεις στον εαυτό σου να λάμψει.

Αν νιώθεις ότι επαναλαμβάνεις τον κύκλο της εξιδανίκευσης και της απογοήτευσης και θέλεις να τον σπάσεις με ασφάλεια, μπορούμε να δουλέψουμε μαζί πάνω σε αυτό. Επικοινώνησε μαζί μου για μια ατομική συνεδρία εδώ.

Με αγάπη, 

Μαρία 

Disclaimer: Οι πληροφορίες που παρέχονται παραπάνω, προορίζονται αποκλειστικά για ενημερωτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς και δεν υποκαθιστούν συμβουλές, διάγνωση ή θεραπεία σχετικά με ιατρικές ή ψυχικές παθήσεις. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτόν τον ιστότοπο ή οποιοδήποτε σχετικό περιεχόμενο δεν πρέπει να λαμβάνονται ως ιατρική ή ψυχιατρική συμβουλή. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν λάβετε οποιεσδήποτε αποφάσεις που σχετίζονται με τη σωματική ή ψυχική σας υγεία.