Διεκδικητικότητα 
 

• Πλένεις για ακόμη μια φορά τα πιάτα του συγκάτοικού σου, «βράζοντας» σιωπηλά.
• Υπομένεις τη δυνατή μουσική από τον γείτονα, σκεπτόμενη οτι «δεν χρειάζεται να τσακωθούμε... ».
• Υποστηρίζεις συνεχώς μια φίλη, η οποία χρειάζεται απεγνωσμένα επαγγελματική βοήθεια, αλλά αρνείται να την αναζητήσει.
• Συνεχίζεις να δανείζεις χρήματα στον ενήλικο συγγενή σου, ενώ δεν κάνει καμία ιδιαίτερη προσπάθεια να βελτιώσει τα οικονομικά του.

Σου ακούγεται κάτι οικείο;

Ακόμη και εκείνοι που έχουν καταπληκτική  αυτοπεποίθηση αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις.

Αν αφήσουμε, όμως, τέτοιες καταστάσεις ανεξέλεγκτες, οι απαιτήσεις θα συνεχίσουν να εξαντλούν τον χρόνο μας, την ενέργειά μας και τα λεφτά μας.

Σου έχει πει κάποιο κοντινό άτομο κάτι από τα παρακάτω;

«Πρέπει να είσαι πιο δυναμική!»
«Καλά, δεν έχεις όρια;»
«Γιατί δεν μπορείς να πεις όχι;»

Αλλά αν η απάντηση είναι τόσο προφανής, γιατί δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να έχουμε αυτοπεποίθηση στην επικοινωνία μας, και να είμαστε διεκδικητικοί;

Κοινά εμπόδια στη διεκδικητική επικοινωνία

• Η επικοινωνία δεν είναι ατομική.

Έτσι, η διεκδικητικότητα μερικές φορές είναι δύσκολη επειδή τόσο εσύ όσο και το άλλο άτομο φέρνετε τις δικές σας εμπειρίες, μοτίβα σκέψεων, υποθέσεις και στυλ επικοινωνίας.

Έχεις να διαχειριστείς το πως θα επικοινωνήσεις το μήνυμά σου, αλλά και να ανταποκριθείς στο πως αντιδρά το άλλο άτομο.

• Προηγούμενες εμπειρίες όπου μπορεί να προσπάθησες να είσαι διεκδικητική, να επικοινωνείς με αυτοπεποίθηση και δεν πήγε καλά, μπορούν επίσης να σου δώσουν την αίσθηση ότι αυτού του είδους η επικοινωνία είναι άβολη.

• Το σώμα μας είναι προγραμματισμένο να μπαίνει σε λειτουργία άμυνας.

Αν κάποιος μας μιλάει, ενώ αντιλαμβανόμαστε την επικοινωνία ως «σκληρή», μπορεί να αντιδράσουμε χωρίς ενσυναίσθηση.

• Φοβόμαστε ότι θα φανούμε «επιθετικοί», ή ότι θα πληγώσουμε τα συναισθήματα του άλλου.
• Νιώθουμε ενοχές για το ότι βάζουμε σε προτεραιότητα τις ανάγκες μας, καθώς θα φανούμε «εγωιστές».
• Φοβόμαστε το θυμό, την απόρριψη ή την αποδοκιμασία του άλλου.
• Έχουμε ανασφάλεια στην ικανότητά μας να παίρνουμε καλές αποφάσεις.
• Θέλουμε να αποφύγουμε τις  συγκρούσεις.

Πιστεύουμε ότι η διεκδικητικότητα θα δημιουργήσει συγκρούσεις, και παραμένουμε παθητικοί ή παθητικο-επιθετικοί.

• Η αντίληψη ότι η διεκδικητικότητα είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, και όχι μια δεξιότητα που μαθαίνουμε («Απλά δεν είμαι διεκδικητικό άτομο!»)
  

Το πρόβλημα με αυτές τις πεποιθήσεις είναι ότι φθείρουν την αυτοεκτίμησή μας και με την πάροδο του χρόνου επηρεάζουν αρνητικά την ευτυχία μας, την ψυχική και τη σωματική μας υγεία.

Αυτές οι πεποιθήσεις καταλήγουν σε έναν φαύλο κύκλο.

Όταν παραμελούμε επανειλημμένα τις ανάγκες μας, σταματάμε να σεβόμαστε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας. 

Αφού δεν επικοινωνούμε διεκδικητικά, σημαίνει ότι δεν βιώνουμε το θετικό αντίκτυπο της αυτοπεποίθησης και των πιο υγιών ορίων.

Τα άτομα που έχουν βιώσει κακοποίηση ή παραμέληση στην παιδική ηλικία μπορεί να έχουν εσωτερικεύσει την πεποίθηση από πολύ νωρίς ότι τα συναισθήματα, οι επιθυμίες τους και το δικαίωμα στα προσωπικά τους όρια δεν είναι σημαντικά.

Εάν είχες την εμπειρία ότι οι επιθυμίες σου δεν ικανοποιούνται ή δεν γίνονται σεβαστές, είναι πιθανό να μην έχεις γνωρίσει κάτι διαφορετικό.
 

Ίσως νιώθεις ότι δεν έχεις έλεγχο στη ζωή σου.

Μπορεί να πιάνεις τον εαυτό σου ότι απλά αντιδράς στα γεγονότα της ζωής σου αντί να τα δημιουργείς.

Οι άλλοι μπορεί να επαινούν την ικανότητά σου ότι είσαι ενσυναισθητική και γενναιόδωρη, ωστόσο με κάποιο τρόπο καταλήγεις πάντα να δίνεις περισσότερα από όσα παίρνεις.

Και βαθιά μέσα σου, δεν μπορείς παρά να παρατηρήσεις τη διαφορά (και εσωτερικά να αγανακτείς).

Υπενθύμισε στον εαυτό σου

«Έχω κάθε δικαίωμα να επικοινωνώ τα συναισθήματά μου, την άποψή μου, και τις ανάγκες μου».

Αυτή η μάχη με τον καθορισμό υγιών ορίων μπορεί επίσης να υποδηλώνει χαμηλή αυτοεκτίμηση ή μια αίσθηση αναξιότητας.

Κατά βάθος, μπορεί να μην πιστεύεις ότι έχεις το δικαίωμα να ζητήσεις αυτό που θέλεις.

Οι ανάγκες σου μπορεί να μην φαίνονται τόσο σημαντικές όσο των άλλων ανθρώπων.

Βρίσκεις πολύ πιο εύκολο να ρωτήσεις τους άλλους τι χρειάζονται και ξοδεύεις μεγάλο μέρος από τον πολύτιμο χρόνο και την ενέργειά σου προσπαθώντας να τους ικανοποιήσεις.

Το πρόβλημα είναι ότι συνεχίζεις να προσαρμόζεις τις δικές σου επιθυμίες και ανάγκες για να ικανοποιήσεις τις επιθυμίες και τις ανάγκες κάποιου άλλου.

4 τύποι επικοινωνίας

Παθητική συμπεριφορά

Εάν το επικοινωνιακό σου στυλ είναι παθητικό, μπορεί να φαίνεσαι ντροπαλός ή υπερβολικά χαλαρός.

Μπορεί να λες συχνά πράγματα όπως «θα πάω με ό,τι αποφασίσουν οι υπόλοιποι». Έχεις την τάση να αποφεύγεις τις συγκρούσεις.

Γιατί είναι πρόβλημα;

Επειδή το μήνυμα που στέλνεις είναι ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά σου δεν είναι τόσο σημαντικά όσο εκείνα των άλλων.

Στην ουσία, όταν είσαι πολύ παθητικός, δίνεις στους άλλους την άδεια να αγνοήσουν τα θέλω και τις ανάγκες σου.

Για παράδειγμα, λες ναι όταν ένας συνάδελφος σου ζητά να αναλάβεις μια εργασία, παρ’ όλο που είσαι ήδη απασχολημένη.

Η επιπλέον εργασία σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνεις υπερωρίες και να χάσεις τον αγώνα ποδοσφαίρου του παιδιού σου.

Η πρόθεσή σου μπορεί να είναι να διατηρήσεις ένα καλό κλίμα.

Αλλά, το να λες πάντα ναι μπορεί να δηλητηριάσει τις σχέσεις σου.

Και ακόμη χειρότερα, μπορεί να σου προκαλέσει εσωτερική σύγκρουση, επειδή οι ανάγκες σου και της οικογένειάς σου έρχονται πάντα σε δεύτερη μοίρα.

Η εσωτερική σύγκρουση που μπορεί να δημιουργηθεί από την παθητική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε στρες, μνησικακία, θυμό, θυματοποίηση, επιθυμία για εκδίκηση.

Επιθετική συμπεριφορά

Τώρα σκέψου την άλλη πλευρά.

Εάν το στυλ σου είναι επιθετικό, μπορεί να φαίνεσαι ως ο νταής που αγνοεί τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων.

Οι επιθετικοί άνθρωποι ταπεινώνουν και εκφοβίζουν τους άλλους, και μπορεί να είναι ακόμη και σωματικά απειλητικοί.
Μπορεί να πιστεύεις ότι το να υιοθετείς επιθετικό στυλ επικοινωνίας σου δίνει αυτό που θέλεις.

Ωστόσο, έχει ένα κόστος. Η επιθετικότητα υπονομεύει την εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό. Οι άλλοι μπορεί να αγανακτήσουν, οδηγώντας τους να σε αποφύγουν ή να σου εναντιωθούν.

Παθητικο-επιθετική συμπεριφορά (passive-aggressive)

Εάν επικοινωνείς με παθητικο-επιθετικό τρόπο, μπορεί να λες ναι όταν θέλεις να πεις όχι.

Μπορεί να είσαι σαρκαστική ή να παραπονιέσαι για άλλους πίσω από την πλάτη τους.

Αντί να αντιμετωπίσεις ένα θέμα άμεσα, μπορεί να δείξεις τον θυμό και τα συναισθήματά σου μέσω των πράξεών σου ή της αρνητικής σου στάσης.

Μπορεί να έχεις αναπτύξει ένα παθητικο-επιθετικό στυλ επειδή αισθάνεσαι άβολα να επικοινωνήσεις άμεσα τις ανάγκες και τα συναισθήματά σου, ή φοβάσαι τις συγκρούσεις.

Με την πάροδο του χρόνου, η παθητική-επιθετική συμπεριφορά βλάπτει τις σχέσεις και υπονομεύει τον αμοιβαίο σεβασμό, γεγονός που σε δυσκολεύει να πετύχεις τους στόχους και να καλύψεις τις ανάγκες σου.

Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα, διάβασε το Άρθρο Μήπως είσαι passive-aggressive; Παθητική επιθετικότητα

Διεκδικητική συμπεριφορά

Διεκδικητική επικοινωνία σημαίνει να διατυπώνεις ξεκάθαρα τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου, θέτοντας τα κατάλληλα όρια, με σταθερό και συμπονετικό τρόπο.

Το να είσαι διεκδικητικός είναι μια βασική επικοινωνιακή δεξιότητα.

Η διεκδικητικότητα  είναι ένα στυλ επικοινωνίας, το οποίο μπορεί να σε βοηθήσει να εκφράζεσαι αποτελεσματικά και να υπερασπίζεσαι την άποψή σου, ενώ παράλληλα σέβεσαι τα δικαιώματα και τις πεποιθήσεις των άλλων.

Επειδή η διεκδικητικότητα βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό, είναι ένα αποτελεσματικό και διπλωματικό στυλ επικοινωνίας.

Το να είσαι διεκδικητικός δείχνει ότι σέβεσαι τον εαυτό σου επειδή είσαι πρόθυμος να υπερασπιστείς τα συμφέροντά σου και να εκφράσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου.

Αποδεικνύει επίσης ότι γνωρίζεις τα δικαιώματα των άλλων και είσαι πρόθυμη να συνεργαστείς για την επίλυση συγκρούσεων.

Φυσικά, δεν είναι μόνο το τι λες, αλλά και το πως επικοινωνείς αυτό που είναι σημαντικό.

Η διεκδικητική επικοινωνία είναι άμεση και δείχνει σεβασμό.

Με το να είσαι διεκδικητικός έχεις τις καλύτερες πιθανότητες να μεταφέρεις με επιτυχία το μήνυμά σου.

Εάν επικοινωνείς με τρόπο που είναι πολύ παθητικός ή πολύ επιθετικός, το μήνυμά σου μπορεί να χαθεί στη… μετάφραση, επειδή οι άνθρωποι είναι πολύ απασχολημένοι αντιδρώντας (αμυντικά ή επιθετικά).

Μερικοί άνθρωποι φαίνεται να είναι εκ φύσεως διεκδικητικοί, αλλά αν δεν είσαι ένας από αυτούς, μπορείς να γίνεις!

Το να είσαι διεκδικητική/ος θα σε βοηθήσει

•    Να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
•    Να αναγνωρίσεις και να κατανοήσεις τα συναισθήματά σου
•    Να νιώσεις περισσότερο σεβασμό για τον εαυτό σου καθώς φροντίζεις τις ανάγκες σου
•    Να θέτεις υγιή όρια
•    Να διαχειρίζεσαι τις συγκρούσεις
•    Να κερδίσεις σεβασμό από τους άλλους
•    Να βελτιώσεις την επικοινωνία στις σχέσεις σου
•    Να δημιουργήσεις καταστάσεις αμοιβαίου οφέλους
•    Να διατηρήσεις και να δημιουργείς ειλικρινείς σχέσεις
•    Να αποκτήσεις περισσότερη ικανοποίηση από την εργασία και τις σχέσεις σου

Συμβουλές για περισσότερη Διεκδικητικότητα

Εάν γνωρίζεις τι θέλεις και τι έχεις ανάγκη, και θέλεις να τα επικοινωνήσεις διεκδικητικά, δώσε την προσοχή σου στα παρακάτω:

1. Αναγνώρισε τον δικό σου τύπο επικοινωνίας

Είναι περισσότερο παθητικό, επιθετικό ή παθητικο-επιθετικό;
Γνωρίζοντας τον εαυτό σου, θα ξέρεις τι να προσέξεις και που να δώσεις περισσότερη ενέργεια.

Για παράδειγμα, εάν έχεις περισσότερο παθητικο-επιθετική επικοινωνία, πιθανότατα να δυσκολεύεσαι να εκφράσεις αυτά που πραγματικά νιώθεις.

Μήπως είσαι passive-aggressive; Παθητική επιθετικότητα

2. Ρύθμισε τα συναισθήματά σου πριν επικοινωνήσεις

Αν νιώθεις έντονο θυμό ή άγχος, καλύτερα να δοκιμάσεις να ηρεμήσεις.

Αλλιώς, θα επικοινωνήσεις επιθετικά, παθητικά, ή παθητικο-επιθετικά, ανάλογα με το συνηθισμένο στυλ επικοινωνίας σου.

Άρθρο Πως θα ανακουφίσεις γρήγορα το άγχος και τα συναισθήματά σου - Ασκήσεις ρύθμισης

3. Χρησιμοποίησε τη γλώσσα του σώματος

Η επικοινωνία όπως ξέρεις δεν είναι μόνο λεκτική.

Έλεγξε οτι έχεις ευθεία τη σπονδυλική σου στήλη, κράτησε τακτική οπτική επαφή και διατήρησε μια ουδέτερη ή θετική έκφραση προσώπου.

Εξασκήσου στη διεκδικητική γλώσσα του σώματος μπροστά σε έναν καθρέφτη ή με έναν φίλο.

4. Κάνε πρόβα αυτό που θέλεις να πεις

Εάν είναι δύσκολο να πεις αυτό που θέλεις ή σκέφτεσαι, εξασκήσου σε μερικά σενάρια.

Πες αυτό που θέλεις να επικοινωνήσεις απ’ έξω σου ή γράψε το.

Αν θέλεις, πρότεινε σε έναν φίλο να σε βοηθήσει στην πρόβα και ζήτησε τα σχόλιά του.

5. Επιβεβαίωσε ότι η στιγμή είναι κατάλληλη

Όταν θέλεις να επικοινωνήσεις κάτι, επιβεβαίωσε ότι είναι κατάλληλη ώρα για σένα, αλλά και για τον άλλο.

Ρώτησε «Είναι καλή στιγμή για σένα;»

6. Χρησιμοποίησε το πρώτο πρόσωπο

Η χρήση δηλώσεων σε πρώτο πρόσωπο επιτρέπει στους άλλους να γνωρίζουν τι σκέφτεσαι ή αισθάνεσαι χωρίς να ακούγεσαι σαν να τους κατηγορείς.

Για παράδειγμα, πες «Διαφωνώ», αντί «Κάνεις λάθος».

Εάν θέλεις να ζητήσεις κάτι, πες, "Θα ήθελα να με βοηθήσεις σε αυτό" αντί "Πρέπει να κάνεις αυτό".

Θυμήσου να ζητάς απλά και συγκεκριμένα.

7. Εξασκήσου στο να λες όχι

Εάν δυσκολεύεσαι να λες όχι, δοκίμασε να πεις, "Όχι, δεν μπορώ να το κάνω τώρα". Μη διστάσεις - να είσαι άμεση.

Αν δυσκολεύεσαι να λες όχι, ρίξε μια ματιά στο άρθρο «Όχι» χωρίς ενοχές - 5 αποτελεσματικές συμβουλές

8. Baby steps

Αν δεν έχεις μάθει να είσαι διεκδικητική/ος, μην προσπαθήσεις να κάνεις κάτι πολύ δύσκολο.

Ξεκίνα με μικρά βήματα.

Δοκίμασε να πεις όχι σε κάτι μικρό, και δες αν δυσκολεύτηκες κάπου και αν χρειάζεται να κάνεις μερικές αλλαγές.

Μπορείς να προσπαθήσεις να ζητήσεις κάτι μικρό, έχοντας υπόψιν σου τα παραπάνω, όπως έναν καφέ.

Bonus - Μάθε να δέχεσαι

Έχεις παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι με αυτοπεποίθηση, δέχονται εύκολα κομπλιμέντα, δώρα και γενικά βοήθεια;

Αυτό συμβαίνει γιατί νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και πιστεύουν ότι αξίζουν έναν καλό λόγο, ένα δώρο, ακόμη και βοήθεια.

Αναγνωρίζουν τη χαρά του να δίνεις αλλά και του να λαμβάνεις, αφού μόνο το ένα ή μόνο το άλλο μας αφήνει ανικανοποίητους.

Δοκίμασε να δέχεσαι κάτι μικρό κάθε μέρα, όπως ένα κομπλιμέντο, έναν καφέ, ή μια χαμογελαστή καλημέρα, λέγοντας απλά «Ευχαριστώ».

Η εκμάθηση της διεκδικητικότητας απαιτεί χρόνο και εξάσκηση.

Εάν έχεις κάνει πολλή εξάσκηση στο να φιμώνεις τον εαυτό σου, το να γίνεις πιο διεκδικητική πιθανότατα δεν θα συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη. 

Ή αν ο θυμός σου σε κάνει να είσαι πολύ επιθετική/ος, ίσως χρειαστεί να μάθεις μερικές τεχνικές διαχείρισης θυμού.

Εάν, παρά τις προσπάθειές σου, δεν σημειώνεις κάποια πρόοδο, σκέψου να αναζητήσεις βοήθεια για να εκπαιδευτείς στη διεκδικητικότητα.

Και αν ορισμένα θέματα όπως ο θυμός, το άγχος, ή ο φόβος σε εμποδίζουν, δοκίμασε να μιλήσεις με κάποιον επαγγελματία. Η ανταμοιβή θα αξίζει τον κόπο!

• Αν θέλεις να μάθεις επιτέλους να επικοινωνείς διεκδικητικά, να ζητάς αυτά που θέλεις εύκολα, ξεκάθαρα, με αυτοπεποίθηση και σεβασμό, ρίξε μια ματιά στο Πρόγραμμα Sacred Self Coaching "Expression Cure!"
  

Με το να γίνεις πιο διεκδικητική/ος, μπορείς να αρχίσεις να εκφράζεις πιο εύκολα τα αληθινά σου συναισθήματα και τις ανάγκες σου.

Μπορεί ακόμη και να διαπιστώσεις ότι λαμβάνεις περισσότερα από αυτά που θέλεις ως αποτέλεσμα!

Με αγάπη,
Μαρία

Disclaimer: Οι πληροφορίες που παρέχονται παραπάνω, προορίζονται αποκλειστικά για ενημερωτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς και δεν υποκαθιστούν συμβουλές, διάγνωση ή θεραπεία σχετικά με ιατρικές ή ψυχικές παθήσεις. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτόν τον ιστότοπο ή οποιοδήποτε σχετικό περιεχόμενο δεν πρέπει να λαμβάνονται ως ιατρική ή ψυχιατρική συμβουλή. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν λάβετε οποιεσδήποτε αποφάσεις που σχετίζονται με τη σωματική ή ψυχική σας υγεία.